…met de gemeente R. of laten we het rusten? We laten het rusten besluiten Amina en ik. Maar het gevoel van onrecht knaagt aan me. En de schaamte eveneens. Schaamte om het land waarin ik woon met een overheid die onschuldige burgers voor fraudeur uitmaakt.
In oktober 2014 overleed Amina’s man na een langdurig ziekbed. Samen met haar dochter toog ze naar de sociale dienst om te praten over de gevolgen voor haar (bijstands-)uitkering. Zij is zelf al jaren chronisch ziek. In haar onschuld maakte ze slapende honden wakker. De ambtenaar wees hen er fijntjes op dat dochter Samira. de afgelopen 3 jaar teveel inkomsten had gegenereerd. En dat is strafbaar. Onder inkomsten werd niet alleen haar parttime baantje verstaan, maar ook haar studielening bij DUO bleek als inkomen mee te tellen.
Amina en haar overleden man hadden daardoor teveel bijstand ontvangen en ‘dus’ onrechtmatig gehandeld. Amina moest de teveel ontvangen bijstand terugbetalen, met daar bovenop een boete. Dankzij mijn bezwaar is de boete indertijd vervallen. Het echtpaar had niet bewust gefraudeerd, om die reden is de bestuurlijke boete geseponeerd. Vanaf dat moment werd Amina gekort op haar bijstandsuitkering.
We zijn nu 6 jaar verder en Amina heeft trouw 6 jaar lang elke maand €35,- afgelost van haar uitkering van €900,-. Haar schuld van €2254,- is afgelost. Dan is het nu klaar zou je zeggen. Niet dus. Want de ambtenaar heeft begin 2015 aangegeven dat Amina schriftelijk bewijs moet aanleveren als blijkt dat haar dochter de lening inderdaad terug moet betalen aan DUO. Wellicht krijgt zij dan het geld terug. [1]
Ik kan me moeilijk verplaatsen in een ambtenaar die tegen een weduwe zegt dat zij en haar man hebben gefraudeerd, terwijl zij te goeder trouw dachten te handelen. Ook al is Amina chronisch ziek en zorgde ze vanaf dat moment alleen voor haar (toen nog) minderjarige dochter: tot op de laatste cent moest zij haar ‘schuld’ terugbetalen aan de gemeente. Haar eerstvolgende afspraak met de bewuste ambtenaar kon zij niet nakomen vanwege gordelroos. Over stress gesproken.
Na rijp beraad hebben wij samen besloten om niet in verweer te gaan. Het vertrouwen is weg. “Het bestuursrecht is een steile klim geworden voor de eenzame burger die zonder veel bijstand de hele weg tegen de machtige overheid met diepe zakken moet procederen[2]” schrijft Pieter Omtzigt in zijn recente boek. Amina gooit de
handdoek in de ring. Haar dochter is zwanger van het eerste kleinkind. Zij heeft besloten om zich met de positieve dingen in het leven bezig te houden. Heel knap. Maar ik blijf met een flinke kater zitten.
[1] In het gemeentelijk besluit van januari 2015 staat: “Wij zullen dan op grond van de door u aangeleverde gegevens een onderzoek starten naar eventueel te weinig verstrekte bijstand en indien van toepassing alsnog aan u nabetalen”.
[2] Pieter Omtzigt in ‘Een nieuw Sociaal contract’ blz 194